Polarisatie onder jongeren: De prijs van vergeten geschiedenis

"Verleden bepaalt heden."
Die zin draag ik elke dag met me mee, omdat ik in mijn werk met jongeren zie hoe waar dit is.

In mijn werk als jongerenwerker in Leiden mag ik elke dag tussen jongeren staan, met ze praten, lachen en leren – samen op zoek naar antwoorden in een wereld vol vragen.

Het zijn jongeren die grotendeels een migratieachtergrond hebben en opgroeien in een tijd waarin sociale media, straatcultuur en groepsdruk hun wereldbeeld vormen.

Wat mij zorgen baart, is niet alleen de spanning tussen jongeren en de samenleving, maar ook de toenemende polarisatie binnen die samenleving zélf – en die weerspiegelt zich in onze jongeren. Steeds vaker hoor ik extreme geluiden:

Jongeren die elkaar uitschelden op afkomst en religie.

Groeiende invloed van extreem-links en extreem-rechts gedachtengoed.

Een straatcultuur waarin wij-zij-denken normaal is geworden.

En toch… dit is geen probleem van jongeren alleen. Het is een symptoom van een dieper systeemprobleem.

---

De visie van Joy Enait op polarisatie onder jongeren

Polarisatie is de grootste zorg en het meest urgente probleem onder jongeren van nu, zegt Joy Enait. Zowel jongeren die neigen naar extreem-links als extreem-rechts, maar ook jongeren met een migratieachtergrond die elkaar met etnische scheldwoorden bejegenen, laten zien hoe diep de verdeeldheid zit.

Deze polarisatie komt volgens Joy niet zomaar uit het niets. Veel scholen bieden nauwelijks tot geen lessen over de culturele oorsprong en geschiedenis van verschillende achtergronden, terwijl juist kennis en begrip van deze geschiedenis cruciaal zijn voor het vormen van een stevige, positieve identiteit.

Joy benadrukt dat we nog altijd in een land leven waarin institutioneel racisme diep verweven is in systemen en cultuur. Dit betekent dat veel jongeren opgroeien zonder de erkenning van de problemen die voortkomen uit het verleden. Het ontbreken van openheid over deze geschiedenis en het gebrek aan kennis zorgen ervoor dat jongeren gemakkelijk gevangen raken in stereotype beelden en onbegrip.

Volgens Joy leidt het ontbreken van kennis over het eigen verleden en dat van anderen tot onzekerheid en frustratie, die dan uitmonden in polarisatie.
Hij stelt dat het belangrijk is om jongeren niet alleen te leren wat ze moeten weten, maar ook om hen een gevoel van trots en verbinding te geven door het verhaal van hun culturele achtergrond te omarmen.

---

Waar komt dit vandaan? Het gat in ons onderwijs

De kern van het probleem ligt in iets dat te weinig wordt benoemd:
Ons onderwijs faalt in het bieden van context over wie wij zijn als samenleving.

We leren jongeren trots te zijn op de "Gouden Eeuw" en de VOC, maar verzwijgen het verhaal van slavernij, kolonialisme en migratiegeschiedenis. We spreken over tolerantie, maar benoemen niet waarom en hoe verschillende culturen hier hun plek hebben gevonden.

Het gevolg? Jongeren groeien op zonder een verhaal van zichzelf of de ander. En wat gebeurt er als je die context niet krijgt? Je vult het gat met:
✔ Stereotypen.
✔ Groepsbeelden.
✔ Harde straatcodes.
✔ Toxic online content.

Wanneer identiteit niet gebouwd is op kennis, wordt het een wapen.

---

De rol van institutioneel racisme

We kunnen er niet omheen: institutionele ongelijkheid en racisme bestaan nog steeds in Nederland. Niet altijd in de vorm van openlijke haat, maar subtiel:

In systemen die achterstanden in stand houden.

In beleid dat niet inclusief genoeg is.

In de gebrek aan representatie en erkenning in ons onderwijs.

Jongeren voelen dat. Maar zonder taal, zonder kennis, zonder context om dat te begrijpen, verandert die frustratie in boosheid en polarisatie.

"De mens is slim, maar wij mensen zijn dom."
We maken systemen die ongelijkheid in stand houden, en verbazen ons dan over de gevolgen.

---

De praktijk: wat ik dagelijks zie

Ik werk veel in groepsverband, met jongeren die zich afvragen:
"Waar hoor ik bij? Wie ben ik? Wat is mijn verhaal?"

Wanneer die vragen onbeantwoord blijven, gaan ze zelf zoeken. Vaak vinden ze de antwoorden op TikTok, in straatgesprekken, of in online bubbels. Daar worden extreme ideeën verkocht als waarheid.

Ik zie jongeren die trots willen voelen, maar niet weten waarop. Ik zie jongeren die strijden tegen racisme, maar niet begrijpen waar het vandaan komt. Ik zie jongeren die hun woede richten op andere minderheden, omdat ze niet begrijpen dat we allemaal onderdeel zijn van hetzelfde verhaal.

---

De oplossing: investeren in educatie en erkenning

De reflex van de samenleving is vaak: meer controle, meer straf, meer handhaving. Maar dat pakt het probleem niet bij de kern.

De kern ligt in kennis en context.
Daarom moeten we:
✅ Migratiegeschiedenis en koloniale erfenis verplicht opnemen in het curriculum.
✅ Praten over culturele diversiteit als kracht, niet als bedreiging.
✅ Jongeren leren hoe verleden hun heden beïnvloedt, zodat ze grip krijgen op hun identiteit.

Zonder dat blijft polarisatie groeien – niet alleen op straat, maar in de samenleving als geheel.

---

Waarom dit nu urgent is

We leven in een tijd waarin informatie sneller verspreidt dan ooit, maar context trager wordt gegeven. Jongeren krijgen elke dag duizenden prikkels, maar geen solide basis om die te filteren.

Als we niet ingrijpen:

Worden extreme ideeën mainstream.

Groeit haat waar begrip had kunnen groeien.

Verliezen we een generatie aan verdeeldheid.

"De straat voedt wat het klaslokaal nalaat."
Dat is een zin die ik helaas te vaak bevestigd zie.

---

Mijn visie in één zin

Polarisatie is niet het probleem van jongeren alleen – het is de spiegel van een samenleving die weigert haar geschiedenis eerlijk onder ogen te zien.